انواع شیر پروانه ای بر اساس نوع بدنه و ساختار دریچه
از انواع شیر پروانه ای برای کنترل و تنظیم جریان استفاده می شود. مکانیسم بسته شدن توسط دیسکی صورت می گیرد که امکان قطع سریع جریان را فراهم می کند. دریچه های شیر پروانه ای دارای وزن کمی هستند، بنابراین به پشتیبانی چندانی نیاز ندارند. در شیر های پروانه ای بر خلاف شیر توپی، همیشه بخشی از دیسک در مسیر جریان قرار دارد، بنابراین بدون توجه به موقعیت شیر، همیشه مقداری افت فشار در جریان اتفاق می افتد. هنگامی که شیر کاملاً باز می شود دیسک به طور معمول یک چهارم دور می چرخد، اما ممکن است با توجه به جریان گاز، شیر نیز به صورت تدریجی باز شود.
عملکرد شیر پروانه ای
در انواع شیر پروانه ای جهت آب بندی از الاستومر یا دیسک فلزی واشر دار استفاده می شود. دیسک در داخل بدن می چرخد و در نتیجه جریان را محدود یا باز می کند. دریچه های پروانه بسیار متنوع هستند. از این شیر ها می توان برای کنترل دستی یا اتوماتیک و همچنین خنک کردن مایعات یا گازها استفاده کرد. دریچه شیر پروانه ای در هر نوبت یک چهارم چرخش می کند. اپراتور های اهرم اغلب به دسته فشارنده مجهز شده اند. از پین می توان برای تنظیم موقعیت دیسک در داخل بدنه و ایجاد یک فشار مناسب استفاده کرد. شیر را می توان با پیچ فشاری نیز در موقعیت قفل کرد. به طور کلی بر اساس سبک بدنه، چهار نوع شیر پروانه ای ویفری، لاگ، فلنج دار و جوشی وجود دارد و بر اساس نوع دریچه به سه نوع دریچه لاستیکی، دریچه پلاستیکی و دریچه فلزی تقسیم می شوند.
انواع شیر پروانه ای بر اساس شکل بدنه
یکی از انواع شیر پروانه ای که دارای بدنه ای سبک و ارزان قیمت است شیر پروانه ای ویفری است که کاربردشان در بین دو فلنج است به این معنی که نمی توان از آن ها در انتهای لوله یا به عنوان سرویس در پایان خط استفاده کرد. بیشتر شیر های پروانه ای ویفری با چهار حفره طراحی شده اند که در جهت خط لوله متصل می شوند. بیشتر شیر های پروانه ای ویفری در اکثر اشکال استاندارد فلنج کارایی دارند. در این شیر ها، از دریچه لاستیکی یا EPDM که یک آب بندی قوی بین اتصال شیر و فلنج ایجاد می کند استفاده می شود. در صورت نیاز به تعمیر و نگهداری دو طرف شیر، باید کل خط قطع شود. شیر های پروانه ای به سبک ویفری می توانند با عملکرد های پنوماتیک یا برقی سازگار باشند. از این شیر ها در کاربرد های صنعتی همچون نفت و گاز، فرآوری های شیمیایی، حمل و نقل آب و فاضلاب، فرآوری مواد غذایی، داروسازی، کشتی سازی و سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شود.
شیر های پروانه ای به سبک لاگ یکی دیگر از انواع شیر پروانه ای است که معمولاً در ساخت بدنه آن ها از فلزاتی مانند آهن شکل پذیر یا فولاد استفاده می شود. بدنه این شیر ها دارای شاخه های بیرون زده ای است که برای اتصال پیچ و مهره روی فلنج شیر به کار می روند. شیر های پروانه ای به سبک لاگ برای سرویس دهی در خط مناسب هستند اما همیشه استفاده از فلنج کور بیشتر توصیه می شود. شیر های پروانه ای به سبک لاگ نیز با عملکرد های پنوماتیک و برقی سازگار هستند. از آنجا که دارای تعداد بیشتری پیچ و مهره برای اتصال با لوله هستند، در نتیجه دریچه آن ها گزینه ایمن تری جهت آب بندی دارد.
در بین شیر های پروانه ای، شیر پروانه ای فلنج دار به دلیل اندازه بزرگ از محبوبیت بیشتری در صنایع برخوردار است. این شیر ها، ساخته شده از بدنه چدنی و پیچ و مهره های ضد زنگ هستند که سطح رویی بدنه آنها جهت افزایش طول عمر با رزین اپوکسی پوشش داده می شود. این شیر ها یکی از مقاوم ترین انواع شیر پروانه ای هستند که در برابر فشار و دمای بالا کارایی بیشتری از خود نشان می دهند. از شیر پروانه ای فلنج دار در صنایع عظیم همچون تصفیه خانه ها، توربین ها، نیروگاه های برق آبی و همچنین برای انتقال مواد شیمیایی و نفت و گاز استفاده می شود. برخی از شرکت ها در این شیر ها به دلیل ارزانی از دریچه ای به شکل U استفاده می کنند که این سبب بروز مشکل در انتقال جریانات می شود، از این رو انتخاب چندان مناسبی نخواهند بود.
شیر پروانه ای جوشی
از این شیر های پروانه ای در جریانات فشار بالا استفاده می شود و به دلیل قابلیت آب بندی بالایی که دارند در صنایع شیمیایی خطرناک و اشتعال زا بیشتر استفاده می شوند. در انواع شیر پروانه ای فلنج دار دو نوع گلوبلند و استاندارد طراحی می شود که هر یک بر اساس نوع کارایی در صنایع کارخانه ای و لوله های کوچک قابل نصب هستند.
انواع شیرآلات پروانه ای بر اساس نوع دریچه
- دریچه لاستیکی
دریچه های شیرآلات کم قیمت تری که برای محیط هایی با تلاطم و دمای کمتر مورد استفاده قرار می گیرند از این دست هستند. به طور معمول برای فلنج های (PN10-25) #150-300 از این دریچه ها استفاده می شود.
- دریچه های پلاستیکی
از این دریچه ها برای در پوش شیر های پروانه ای حامل جریانات با مواد شیمیایی قوی، مواد بسیار خالص، مواد بهداشتی و همچنین مواد حاوی ساینده ها استفاده می شود و به طور معمول برای فلنج هایی با مشخصات (PN10 / 16) #150 کاربرد دارند.
دریچه های فلزی
دریچه های فلزی برای فشار و دمای بالا کاربرد دارند و همچنین در مواردی که به مقاومت در برابر آتش نیاز دارند مناسب هستند. این دریچه ها در فلنج های (PN10-160) #2500-150 قابل استفاده هستند و می توانند در حالت افست منفرد، افست مضاعف یا افست سه گانه باشند.
قیمت شیر پروانه ای
اغلب شیر های پروانه ای به دلیل وزن کم قیمت مناسب تری دارند، با این حال برای هر یک از انواع شیر پروانه ای بر اساس اندازه، جنس بدنه و دیسک، نحوه عملکرد دستی یا اتوماتیک بودن و همچنین بر اساس نوع مهندسی ساخت که ممکن است تعیین کننده کاربرد شیر در شرایط خاص باشد، قیمت متفاوتی تعریف می شود. بنابراین ضروری است به هنگام خرید و سفارش شیر های پروانه ای به نوع کارایی شیر و کاربرد مورد نظر توجه نموده تا بتوانید با کمترین هزینه مناسب ترین شیر پروانه ای را تهیه نمایید.